ახა­ლი წე­სე­ბი ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის და აუდი­ტის­თ­ვი

მთავ­რო­ბამ და აუდი­ტო­რებ­მა ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის და აუდი­ტის შე­სა­ხებ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტ­ზე შე­თან­ხ­მე­ბას მი­აღ­წი­ეს.

შე­თან­ხ­მე­ბას წინ უძღო­და ხან­გ­რ­ძ­ლი­ვი გან­ხილ­ვე­ბი და წი­ნა­აღ­მ­დე­გო­ბე­ბი. ბუ­ღალ­ტერ­თა და ფი­ნან­სურ მე­ნე­ჯერ­თა ასო­ცი­ა­ცია, ასე­ვე სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში მოქ­მე­დი აუდი­ტო­რუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბი კა­ნონ­პ­რო­ექტს «ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვი­სა და აუდი­ტის შე­სა­ხებ» აპ­რო­ტეს­ტებ­დ­ნენ. მე­ტიც, მათ შე­ი­მუ­შა­ვეს საკ­მა­ოდ ვრცე­ლი შე­ნიშ­ვ­ნე­ბი და პარ­ლა­მენ­ტის სა­ფი­ნან­სო-სა­ბი­უ­ჯე­ტო კო­მი­ტე­ტის თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე ზუ­რაბ მე­ლი­ქიშ­ვილს გა­უგ­ზავ­ნეს. კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტი მთავ­რო­ბის მი­ერ იყო ინი­ცი­რე­ბუ­ლი და პარ­ლა­მენ­ტ­მა პირ­ვე­ლი მოს­მე­ნით უკ­ვე მი­ი­ღო, მაგ­რამ აუდი­ტო­რე­ბი ამ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის შე­ჩე­რე­ბას ითხოვ­დ­ნენ. ზუ­რაბ მე­ლი­ქიშ­ვილ­მა თვი­თონ­ვე მო­ი­სურ­ვა, რომ მე­ო­რე მოს­მე­ნამ­დე პრო­ფე­სი­ო­ნალ აუდი­ტო­რებს შეხ­ვედ­რო­და და მა­თი პო­ზი­ცი­ე­ბიც მო­ეს­მი­ნა. პრო­ფე­სი­ო­ნა­ლი ბუ­ღალ­ტ­რე­ბი და აუდი­ტო­რე­ბი მი­იჩ­ნე­ვენ, რომ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის იმ სა­ხით მი­ღე­ბა, რო­გორც ეს პარ­ლა­მენ­ტ­ში იყო წარ­დ­გე­ნი­ლი, ევ­რო­კავ­ში­რის დი­რექ­ტი­ვებს ეწი­ნა­აღ­მ­დე­გე­ბა. ერ­თა­დერ­თი, რაც კა­ნონ­ში პრო­ფე­სი­ო­ნალ შემ­ფა­სებ­ლებს მოს­წონთ, ხა­რის­ხის კონ­ტ­რო­ლია, ოღონდ ამ შემ­თხ­ვე­ვა­შიც მთა­ვა­რი პრობ­ლე­მა ის არის, კონ­კ­რე­ტუ­ლად რო­მე­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცია გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლებს ამ კონ­ტ­როლს.

რო­გორც ფე­დე­რა­ცი­ა­ში გან­მარ­ტა­ვენ, კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტი მხო­ლოდ ბაფ-ზეა მორ­გე­ბუ­ლი, რად­გან, მის მი­ხედ­ვით, ყვე­ლა ბუ­ღალ­ტერ­სა და აუდი­ტორს ლი­ცენ­ზია სწო­რედ ამ ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ამ უნ­და მის­ცეს. "გა­მო­დის, რომ სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო ბა­კა­ლავ­რი­სა თუ მა­გის­ტ­რის დიპ­ლო­მის შემ­დეგ, ბაფ-ის­გან ლი­ცენ­ზი­ის მი­ღე­ბა სა­ვალ­დე­ბუ­ლო ხდე­ბა და მის მი­ერ გა­ცე­მუ­ლი სერ­ტი­ფი­კა­ტის გა­რე­შე სა­უ­ნი­ვერ­სი­ტე­ტო დიპ­ლო­მი აღა­რა­ფერს წარ­მო­ად­გენს," - გან­მარ­ტავს სა­ქარ­თ­ვე­ლოს აუდი­ტორ­თა, ბუ­ღალ­ტერ­თა და ფი­ნან­სურ მე­ნე­ჯერ­თა ფე­დე­რა­ცი­ის პრე­ზი­დენ­ტი, პრო­ფე­სო­რი ნი­კო ბა­კაშ­ვი­ლი.

შპს "აუდი­ტი და ფი­ნან­სუ­რი კონ­სალ­ტინ­გის" დი­რექ­ტო­რი­სა და თა­ნა­დამ­ფუძ­ნებ­ლის მე­გი აჯი­აშ­ვი­ლის თქმით, ბუ­ღალ­ტერ­სა და აუდი­ტორს აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გან­ს­ხ­ვა­ვე­ბუ­ლი, ერ­თ­მა­ნე­თის­გან და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი უნარ-ჩვე­ვე­ბი და სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბი აქვთ და ერთ კა­ნონ­ში მა­თი გა­ერ­თი­ა­ნე­ბა წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლია.

სა­გუ­ლის­ხ­მოა, რომ თა­ვად ბაფ-ის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბიც აღ­ნიშ­ნუ­ლი კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ღე­ბის შემ­თხ­ვე­ვა­ში მო­სა­ლოდ­ნელ საფ­რ­თხე­ებ­ზე, კო­ლე­გე­ბის მსგავ­სად, შეშ­ფო­თე­ბას გა­მოთ­ქ­ვამ­დ­ნენ.

ფე­დე­რა­ცი­ის გან­მარ­ტე­ბით, კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ღე­ბა ეკო­ნო­მი­კის სფე­როს მნიშ­ვ­ნე­ლოვ­ნად და­ა­ზა­რა­ლებ­და, ვი­ნა­ი­დან უპი­რა­ტეს მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში მხო­ლოდ ერ­თი - პრო­ფე­სი­უ­ლი ორ­გა­ნი­ზა­ცია აღ­მოჩ­ნ­დე­ბო­და. პრო­ფე­სი­ო­ნალ ბუ­ღალ­ტერ­თა და აუდი­ტორ­თა ასო­ცი­ა­ცი­ის თავ­მ­ჯ­დო­მა­რე ლავ­რენ­ტი ჭუმ­ბუ­რი­ძე აცხა­დებს, რომ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის შე­სა­ხებ შეხ­ვედ­რე­ბი პარ­ლა­მენ­ტ­ში გა­ი­მარ­თა და მთავ­რო­ბამ კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტ­ში 18 შეს­წო­რე­ბა შე­ი­ტა­ნა. მი­სი­ვე თქმით, შეს­წო­რე­ბებ­ში გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი იყო ყვე­ლა ხარ­ვე­ზი. კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტი კო­მი­ტე­ტებ­ში უკ­ვე გა­ნი­ხი­ლეს და დო­კუ­მენ­ტი და­სამ­ტ­კი­ცებ­ლად მზად არის.

რაც შე­ე­ხე­ბა ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის და აუდი­ტის შე­სა­ხებ კა­ნო­ნის მი­ზანს:

1. კა­ნო­ნი ად­გენს სა­ქარ­თ­ვე­ლო­ში ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის წარ­მო­ე­ბის, ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის მომ­ზა­დე­ბი­სა და აუდი­ტის ჩა­ტა­რე­ბის სა­მარ­თ­ლებ­რივ სა­ფუძ­ვ­ლებს.

2. კა­ნო­ნის მი­ზა­ნია, გან­საზღ­ვ­როს:

ა) ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის წარ­მო­ე­ბის და ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დ­გე­ნის სა­მარ­თ­ლებ­რი­ვი სა­ფუძ­ვ­ლე­ბი;

ბ) ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის წარ­დ­გე­ნის მოთხოვ­ნე­ბი;

გ) გა­რე აუდი­ტის ჩა­ტა­რე­ბის პი­რო­ბე­ბი და წე­სე­ბი.

მე­წარ­მე­ე­ბის­თ­ვის ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის სტან­დარ­ტე­ბი კა­ნო­ნით იქ­ნე­ბა დად­გე­ნი­ლი. აღ­ნიშ­ნულ სა­კითხს "ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვი­სა და აუდი­ტის შე­სა­ხებ" კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტი ით­ვა­ლის­წი­ნებს.

მთავ­რო­ბის მი­ერ მომ­ზა­დე­ბუ­ლი კა­ნონ­პ­რო­ექ­ტის მი­ხედ­ვით, კერ­ძო სექ­ტო­რის ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის სტან­დარ­ტე­ბის გა­მო­ყე­ნე­ბის მიზ­ნით, მე­წარ­მე სუ­ბი­ექ­ტი, შე­იძ­ლე­ბა, ჩა­ით­ვა­ლოს მსხვილ სა­წარ­მოდ, მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო სა­წარ­მოდ ან მიკ­რო სა­წარ­მოდ.

მსხვილ სა­წარ­მოდ მე­წარ­მე იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში ჩა­ით­ვ­ლე­ბა, თუ იგი აკ­მა­ყო­ფი­ლებს შემ­დე­გი სა­მი კრი­ტე­რი­უ­მი­დან მი­ნი­ნუმ ორს: წლი­უ­რი შე­მო­სა­ვა­ლი აღე­მა­ტე­ბა 35 მლნ ლარს; და­საქ­მე­ბულ­თა სა­შუ­ა­ლო წლი­უ­რი რიცხ­ვი აღე­მა­ტე­ბა 150 პირს და აქ­ტი­ვე­ბის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა აღე­მა­ტე­ბა 30 მლნ ლარს;

მიკ­რო სა­წარ­მოდ ჩა­ით­ვ­ლე­ბა მე­წარ­მე, თუ სა­გა­და­სა­ხა­დო კო­დექ­სის მი­ხედ­ვით მიკ­რო ან მცი­რე სა­წარ­მო ან ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხა­დის გა­დამ­ხ­დე­ლია. ფიქ­სი­რე­ბუ­ლი გა­და­სა­ხა­დის გა­დამ­ხ­დე­ლი მიკ­რო სა­წარ­მოდ ით­ვ­ლე­ბა მხო­ლოდ შე­სა­ბა­მი­სი საქ­მი­ა­ნო­ბის ფარ­გ­ლებ­ში.

მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო სა­წარ­მოდ ჩა­ით­ვ­ლე­ბა სა­წარ­მო, თუ იგი არ აკ­მა­ყო­ფი­ლებს არც მსხვი­ლი და არც მიკ­რო სა­წარ­მოს კრი­ტე­რი­უ­მებს.

მსხვილ­მა სა­წარ­მო­ებ­მა ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვა უნ­და აწარ­მო­ონ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბის შე­სა­ბა­მი­სად (IFRS). მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო სა­წარ­მო­ებ­მა კი ბუ­ღალ­ტ­რულ აღ­რიცხ­ვა უნ­და აწარ­მო­ონ მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო სა­წარ­მო­ე­ბის ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბით (IFRS For SME). ამას­თან, მათ უფ­ლე­ბა ექ­ნე­ბათ გა­მო­ი­ყე­ნონ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბი (IFRS).

მიკ­რო სა­წარ­მო­ებს, პრო­ექ­ტის მი­ხედ­ვით, ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის წარ­მო­ე­ბა არ ევა­ლე­ბათ.

ამა­ვე პრო­ექ­ტის თა­ნახ­მად, მე­წარ­მე სუ­ბი­ექ­ტე­ბის გარ­და, კერ­ძო სა­მარ­თ­ლის სხვა იური­დი­ულ­მა პი­რებ­მა ბუ­ღალ­ტ­რულ აღ­რიცხ­ვა უნ­და აწარ­მო­ონ არა­კო­მერ­ცი­უ­ლი იური­დი­უ­ლი პი­რე­ბის ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის ად­გი­ლობ­რი­ვი, ეროვ­ნუ­ლი სტან­დარ­ტე­ბით. ამას­თან, მათ უფ­ლე­ბა ექ­ნე­ბათ, გა­მო­ი­ყე­ნონ ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბი (IFRS) ან მცი­რე და სა­შუ­ა­ლო სა­წარ­მო­ე­ბის ფი­ნან­სუ­რი ან­გა­რიშ­გე­ბის სა­ერ­თა­შო­რი­სო სტან­დარ­ტე­ბი (IFRS For SMES).

სა­ბი­უ­ჯე­ტო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ებ­მა და სა­ჯა­რო სა­მარ­თ­ლის იური­დი­ულ­მა პი­რებ­მა ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვა, პრო­ექ­ტის თა­ნახ­მად, სა­ხელ­მ­წი­ფო სექ­ტო­რის ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის სტან­დარ­ტე­ბით უნ­და აწარ­მო­ონ.

პრო­ექ­ტ­ში ასე­ვე ნათ­ქ­ვა­მია, რომ სუ­ბი­ექ­ტ­მა ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვა შე­იძ­ლე­ბა, აწარ­მო­ოს პი­რა­დად, და­ქი­რა­ვე­ბუ­ლი პი­რის ან ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი მომ­სა­ხუ­რე­ბის მი­ღე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით. ბუ­ღალ­ტ­რულ მომ­სა­ხუ­რე­ბად გა­ნი­ხი­ლე­ბა პი­რის მი­ერ სუ­ბი­ექ­ტის­თ­ვის ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის მომ­სა­ხუ­რე­ბის გა­წე­ვა.

აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის დო­კუ­მენ­ტი სა­ჯა­რო დო­კუ­მენ­ტი არ იქ­ნე­ბა. ის მხო­ლოდ მე­წარ­მის­თ­ვის და მა­კონ­ტ­რო­ლე­ბე­ლი ორ­გა­ნოს­თ­ვის იქ­ნე­ბა სა­ჯა­რო. დო­კუ­მენ­ტი ნე­ბის­მი­ე­რი პი­რის­თ­ვის შე­იძ­ლე­ბა სა­ჯა­რო გახ­დეს მხო­ლოდ იმ შემ­თხ­ვე­ვა­ში, თუ ამ სა­კითხ­ზე თან­ხ­მო­ბას თა­ვად სუ­ბი­ექ­ტი გა­ნაცხა­დებს.

ბუ­ღალ­ტ­რუ­ლი აღ­რიცხ­ვის დო­კუ­მენ­ტე­ბი სუ­ბი­ექ­ტ­თან შე­სა­ბა­მი­სი სა­ან­გა­რი­შო პე­რი­ო­დის დას­რუ­ლე­ბი­დან 6 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში შე­ი­ნა­ხე­ბა, გარ­და სა­ქარ­თ­ვე­ლოს კა­ნონ­მ­დებ­ლო­ბით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი შემ­თხ­ვე­ვი­სა.